Kargan Savaşı
| Kargan Savaşı | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
| Uygurlar |
 İkinci Göktürk Kağanlığı | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
| Uygur İlteberi | Bilge Kağan | ||||||
| Güçler | |||||||
| bilinmiyor | bilinmiyor | ||||||
Kargan Savaşı, Bilge Kağan liderliğindeki Göktürkler ile Uygurlar arasında 717'de baş veren savaştır. Savaş, kesin Göktürk zaferiyle sonuçlanmıştır.
Savaş
[değiştir | kaynağı değiştir]Bilge Kağan ve Kül Tigin kardeşler devletin başına geçtiğinde devlet otoritesi iyice zayıflamış durumdaydı. Boy ayaklanmaları sürmekteydi, halk fakir ve aç bir durumdaydı. İyi bir yönetim kurmayı amaçlayan Bilge Kağan, kadim töreleri yeniden uygulamaya koyarak devletin eski gücünü ve otoritesini sağlamaya çalıştı. İlk iş olarak ordunun başına kardeşi Kül Tigin'i, vezirliğe Tonyukuk'u getirdi ve Türk boylarının ayaklanmalarını bastırmak amacıyla öncelikle Uygurlar'ın üzerine bir sefer başlattı. 717 yılında Göktürkler, Bilge Kağan liderliğinde Selenge Irmağı boyunca ilerledi ve Kargan geçidi denilen yerde Uygurlar'ı büyük bir bozguna uğrattı.
Sonuç olarak Uygur İlteberi kalan az sayıda destekçisiyle birlikte ülkenin doğusuna yani Çin'e doğru kaçtı. Uygurların bir boy olarak yer aldıkları Göktürk Devleti'nin mutlak hakimiyetini tanımamak için kaçtıkları düşünülmektedir.
Bilge Kağan Yazıtı'da Türk kağanının mücadelesi şöyle anlatılır:[1]
Selenge kodı yorıpan Kargan kısılta ebin, barkın anda bozdum. (Selenge’den aşağıya yürüyerek Kargan vâdisinde evini, barkını orda bozdum)
Yışka agdı, Uygur ilteber yüzçe erig ilgerü tezip bardı. (Ormana çıktı, Uygur ilteberi yüz kadar askerle doğuya kaçıp gitti)
Türk bodun aç erti. O yılkı alıp igittim. (Türk milleti aç idi. O at sürüsünü alıp besledim.)[2]
Savaş Sonu
[değiştir | kaynağı değiştir]Savaş sonunda Bilge Kağan, ordusuyla birlikte Uygurlar'ın besi hayvanlarını, at sürülerini ele geçirdi ve uzun süreli kıtlıkta açlık ve sefalet çeken halkını doyurdu. Bu zafer, bölgede Türk birliğini sağlamak adına bir mihenk taşı oldu. Bilge Kağan, ayaklanan diğer Türk boylarını da itaat altına almak için sefer hazırlıklarına başladı. Uygurlar ise aldıkları yenilgiden sonra uzun süre Göktürkler'le savaşmaya cesaret edemediler.[3]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "uygur ilteberi". 27 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2021.
- ^ "bilge-kagan-yazit-metni". 7 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2021.
- ^ Gömeç, Kök Türk Tarihi, s. 68.